Pigułka wiedzy

Mózgowa pigułka wiedzy

Mózg to bez wątpienia najwspanialszy owoc ewolucji. Nic nie może się z nim równać pod względem złożoności. To najbardziej skomplikowany narząd jaki jest znany ludzkości. Swoimi zdolnościami analitycznymi i efektywnością wciąż przewyższa komputery. Czy wiesz, że w swojej głowie masz sieć komórek, które komunikują się między sobą z prędkością 400 km/h? Ta biologiczna maszyna pracuje w regularnym rytmie.

W zależności od obszaru rytm ten różni się pod względem częstotliwości mierzonej w hercach (cyklach na sekundę). Mowa o tak zwanych falach mózgowych. Pojawienie się konkretnych fal zależy też od stopnia pobudzenia (od głębokiego snu po ekscytację). I tak na przykład fale alpha (7-12 Hz) związane są z relaksem i spokojem. Pojawią się, gdy rozmarzymy się o wakacyjnej, dalekiej podróży z grupą przyjaciół! Ich obecność charakteryzuje okolice potyliczne. Co ciekawe, fale alpha znikają, gdy otworzymy oczy. Fale beta (12-30 Hz) będą się pojawiać, gdy wykonujemy jakąś pracę umysłową, koncentrujemy uwagę, np. planujemy loty czy rezerwujemy noclegi. Na fale beta mówi się „rytm gotowości” i choć dominuje w okolicach czołowych, to pojawia się też w okolicach potylicznych po otwarciu oczu czy w stanie wzmożonej uwagi.

Relaks i koncentracja – oba stany są ważne i potrzebne w codziennym funkcjonowaniu. Wiedzy o tym, czy mózg działa prawidłowo, dostarcza nam elektroencefalografia, w skrócie EEG. Odczyt z badania EEG to właśnie zapis fal mózgowych. Pierwszy zapis sygnału EEG człowieka sporządzony został w 1929 roku przez Hansa Bergera. Był to swego rodzaju przełom, ponieważ ta bezbolesna i nieinwazyjna metoda pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości w pracy mózgu. Badanie polega na układaniu przez przeszkolonego technika elektrod w odpowiednich miejscach na głowie pacjenta. Rejestrują one impulsy elektryczne wysyłane przez komórki nerwowe. Opisywane jest ono przez lekarza neurologa, odnosząc się do zakresów referencyjnych ustalonych dla wieku pacjenta. Zapis niemowlęcia znacznie różni się od zapisu osoby dorosłej. Dla przykładu fale alpha pojawiają się dopiero około 3 roku życia.

Jeśli dolegają nam częste bóle głowy, których przyczyny w dodatku nie potrafimy ustalić, warto udać się na badanie EEG przed wizytą u neurologa. Da to lekarzowi możliwość postawienia celnej i szybkiej diagnozy. Kto jeszcze powinien wykonać EEG głowy? Najczęstszym schorzeniem związanym z układem nerwowym jest epilepsja, dlatego wszelkie drgawki (gorączkowe i nie tylko) są dla mam ważnym sygnałem, aby skontrolować rozwój mózgu swojego dziecka. Badanie EEG takim maluszkom robi się w śnie, co jest nie tylko w tym wypadku wygodniejsze, ale też daje lekarzowi pełniejszy obraz funkcjonowania układu nerwowego. Mózg podczas snu zachowuje się bowiem inaczej niż w czuwaniu. Znakiem naszych czasów są właśnie problemy ze snem. Dłużej utrzymująca się bezsenność jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem i dlatego  szukając rozwiązania, warto poszukać go w pracowni EEG. Oczywistym wskazaniem do badania EEG są też urazy głowy. Jeśli doznałeś wypadku lub uprawiasz sport kontuzyjny, nie zwlekaj, to jest dla Ciebie badanie obowiązkowe!

Jak zatem zadbać o higienę naszego super-komputera na co dzień? Sprawność umysłowa od wielu lat jest tematem licznych badań naukowych. W końcu każdemu zależy, aby jak najdłużej i jak najproduktywniej korzystać z zasobów i potencjału, jaki kryje nasze osobiste 1,3 kilogramowe centrum dowodzenia. W praktyce wnioski z badań sprowadzają się do 3 najważniejszych rad. Jeśli spodziewasz się skomplikowanych zasad, proszę, nie zbagatelizuj tych znanych od pokoleń prawd! Te 3 filary, o które warto zadbać na co dzień, to zrównoważona dieta, wysokiej jakości sen i aktywność fizyczna! Nie od dziś wiadomo, że trzeba jeść warzywa i zażywać ruchu, aby zachować zdrowie! Okazuje się, że zyskujemy znacznie więcej niż silne serce i sprawny układ krążenia. Aktywność fizyczna ma swój udział w powstawaniu nowych połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi. Im więcej połączeń neuronowych, tym lepsza pamięć. W badaniach prowadzonych na uczniach wykazano, że bezpośrednio po wysiłku łatwiej jest nam przyswajać wiedzę. Równie ważna jest regeneracja, a konkretnie głęboki sen. W jego trakcie zachodzi proces oczyszczania mózgu z toksyn. Brak snu obniża nasze zdolności poznawcze. Już jedna nieprzespana noc gwałtownie wpływa na naszą uważność na szczegóły. A przecież mózg może wykonywać do 38 milionów operacji w  każdej sekundzie. Mimo iż stanowi zaledwie 2% masy ciała, to zużywa około 20% tlenu dostępnego w ustroju. Dbajmy o niego, aby móc w pełni korzystać z tego nieocenionego narządu!

Źródła

1. Magrini, Mózg. Podręcznik użytkowania, Wydawnictwo JK, Łódź, 2019